Op uitnodiging van MIK & PIW Groep, Trajekt, Welzijnsgroep, MEE Limburg en Welsun schreef filosoof Govert Derix het boek ‘Lof der sociale zotheid; Op zoek naar de (publieke) geheimen van Sociaal Werk zoals het kan en mag en op een dag zal zijn.’ Ik werd gevraagd om de grafische vormgeving van het boek en het bijbehorende beeldmerk te verzorgen. Daarnaast wordt ‘Lof der Sociale Zotheid’ uitgegeven door Rosbeek boeken.
Derix put natuurlijk inspiratie uit ‘Lof der Zotheid van Erasmus.
In 1509 krijgt Erasmus op een lange reis van Italië naar Engeland het idee van een Lof der Zotheid. In Londen logeert hij bij zijn vriend Thomas More en werkt zijn idee nader uit. Erasmus was niet van plan om het te publiceren. Zijn vrienden hebben het in 1511 zonder zijn toestemming laten drukken.
In 1515 maakt Hans Holbein de Jonge (schilder, illustrator, boekdrukker) op uitnodiging van de theoloog Oswald Myconius illustraties in de kantlijn van een vroege editie van Lof der Zotheid. Holbein is dan pas 17 jaar, Erasmus 49. Die illustraties waren niet voor publicatie bedoeld. Erasmus bezat zelf een exemplaar dat momenteel onderdeel is van de collectie van het Kupferstichkabinett in Basel. Pas vanaf 1676 zijn etsen en gravures naar deze tekeningen als boekillustratie gebruikt.
In 1521 verhuist Erasmus naar Basel om er aan de universiteit te werken. Hans Holbein woont en werkt op dat moment al 6 jaar in deze stad die op dat moment ook een belangrijk centrum van de boekdrukkunst is. Erasmus en Holbein raken bevriend.
In 1523 schildert Holbein zijn eerste portretten van Erasmus. Erasmus kent de kracht van afbeeldingen en stuurt deze schilderijen naar vrienden en bewonderaars in heel Europa. Holbein wordt hierdoor een internationaal gewaardeerde kunstenaar. Als Holbein in 1526 voor het eerst naar Engeland reist om daar werk te vinden schrijft Erasmus een aanbevelingsbrief aan Thomas More.
Erasmus en Holbein hebben ondanks hun 32 jaar leeftijdsverschil dankbaar van elkaars talent gebruik kunnen maken.
De door Holbein geïllustreerde editie van Lof der Zotheid kent uitgevulde tekstblokken in opmerkelijke variërende verhoudingen. Holbein benut de kantlijn voor notities en illustraties. Het totaal getuigt van een sterke wisselwerking tussen Erasmus’ tekst, de typografie en Holbein’s illustraties; die allen de zotheid benadrukken.
De grafische vormgeving van Lof der Sociale Zotheid put inspiratie uit Holbein’s reactie op Erasmus zijn tekst. Holbein’s illustraties zijn in dit boek bewust deels uitgewist waardoor een nieuwe, vervreemde en zotte context ontstaat. In het ontwerp reageer ik figuratief en typografisch op het werk van Derix. In het hoofdstuk Objecties wordt met Marcel Broodthaers in het achterhoofd een woordspel tussen figuur en object gespeeld.
De kleuren in Lof der Sociale Zotheid zijn afkomstig uit het portret van Erasmus dat Hans Holbein de Jonge in 1523 schilderde.
De hoofdtekst in Lof der Sociale Zotheid is gezet in de Adobe Garamond Pro, een digitale versie van het Garamond lettertype dat oorspronkelijk werd ontworpen door Claude Garamond (1480-1561) die in dezelfde periode als Erasmus en Holbein leefde.
Lof der Sociale Zotheid is vanaf eind juni te koop via boekhandel Dominicanen.
Commentaires